Sól to jedna z najpopularniejszych przypraw znajdujących się w naszej kuchni. Dodajemy ją do dań, aby udoskonalić i poprawić smak, jednak czy doprawiając posiłek solą zastanawiamy się, jaki ma to wpływ na nasze zdrowie?
Czym jest sól i jak powstaje?
Sól to skrystalizowane białe drobinki, przybierające różną wielkość w zależności od rodzaju. Są one bezwonne i mają słonawy smak. Chemiczny wzór soli przybiera postać NaCl, co oznacza, że jest to tzw. chlorek sodu, będący jej podstawowym składnikiem.
Sól występuje w wodach morskich oraz naturalnych. Powstaje poprzez odparowanie z udziałem energii słonecznej. Wydobywana jest także w złożach soli kamiennej w sposób górniczy. Następnie dokonuje się procesów mielenia, przesiewania i oczyszczania. Przed przeznaczeniem jej do celów spożywczych, wzbogacana jest natomiast jodkiem potasu lub jodanem potasu.
Sól przybiera dwie formy:
- sól warzona – powstaje poprzez oczyszczenie soli kamiennej w specjalnych warzelniach
- sól kamienna – inaczej halit, czyli minerał, którego głównym składnikiem jest chlorek sodu; nierafinowana
Rodzaje soli
Sól dostępna na rynku występuje w wielu postaciach, które różnią się cenowo oraz wartościowo. Są to np.:
Sól spożywcza – jest to sól oczyszczona, ogólnodostępna. Wykorzystywana głównie do podstawowych czynności w naszej kuchni. Taka sól różni się między sobą przede wszystkim składem, mianowicie każda z nich zawiera inne domieszki, poza tym kryształki mogą mieć inną wielkość, jak i kolor. Można wyróżnić m.in. sól kuchenną (gości w każdej kuchni), morską, oceaniczną, hawajską, himalajską, czarną sól indyjską, niebieską oraz tybetańską. Jest ich naprawdę wiele, jednak w każdej z niej chlorek sodu zazwyczaj przekracza 95%.
Sól lecznicza – rodzaj soli, która ma działania wspomagające zdrowie, np.: sól amonowa, bocheńska, emska oraz sól z Morza Martwego
Wpływ soli na nasz organizm
Sól to produkt używany na co dzień. Wykorzystujemy ją do przyprawiania mięsa, gotowania ziemniaków oraz przygotowania wielu potraw. Jest również przeznaczana do celów konserwujących. Towarzyszy nam ona tak naprawdę każdego dnia, jednak niekontrolowana jej ilość może wywołać szkodliwe skutki. Przyjmuje się, że maksymalna dawka soli kuchennej dla osoby dorosłej (zdrowej) wynosi ok. 5 gram, czyli płaską łyżeczkę. Należy pamiętać, że sól dostarczana do naszego organizmu nie pochodzi tylko prosto z solniczki. Jest ona także w produktach przetworzonych, czyli na przykład w wędlinach, serach, pieczywach, czy krakersach.
Dostarczanie do organizmu zbyt dużej ilości soli może wywołać wiele chorób. Jedną z nich jest nadciśnienie tętnicze, które jest główną przyczyną zawału serca i udaru mózgu. Wynika to z tego, iż sól powoduje zatrzymanie wody w naszym organizmie. Nadmierna dawka także przeciąża nerki, co przyczynia się do procesów nowotworowych, głównie żołądka. Zbyt duża dawka soli ma negatywny wpływ na naszą wątrobę, może zwiększyć prawdopodobieństwo jej zwłóknienia. Również wydala ona wapń z naszego organizmu, co skutkuje pogorszeniem się stanu naszych kości. Sól może spowodować również osteoporozę, a także prowadzić do cukrzycy oraz otyłości.
Należy pamiętać, że wszystko ma swoje granice. Sól dostarczana w zbyt dużych ilościach bardzo źle wpływa na nasze zdrowie. Jednak niewielka ilość jest wręcz wskazana, gdyż stanowi źródło sodu, potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania. Jest m.in. niezbędna do zachowania równowagi elektrolitowej w organizmie oraz do odpowiedniej pracy układu nerwowego i mięśniowego.
Jak ograniczyć sól?
Przede wszystkim musimy zweryfikować naszą dietę. Zastanowić się w jaki sposób możemy unikać soli, aby sobie pomóc. Podstawą jest ograniczenie dodawania jej do potraw oraz zaprzestanie kupowania produktów z dużą zawartością soli (konserwy, chipsy, krakersy, zupy w proszku, paluszki solone itp.). Aby nasze dania nadal miały dobry smak, można ją zastąpić różnorodną gamą przypraw, np. tymiankiem, majerankiem albo bazylią, zaś w sklepach należy zwracać szczególną uwagę na skład kupowanych przez nas produktów. Sól nigdy nie będzie dobrze wpływać na nasze zdrowie, ale jeżeli chcemy ją użytkować w minimalnym stopniu, należy wybrać sól morską albo jodową. Zawierają one bogactwo soli mineralnych (wapń, magnez, sód) oraz mikroelementy (żelazo, mangan, jod). Pamiętajmy, że niezależnie od rodzaju, sól zawsze powinna być używana z umiarem.
